Udal-arkitekto “faltsu” bat gezurretan ari denean bere txosten teknikoan, hirugarren pertsona bat kaltetzeko

Busturiako Abinaga auzoko mugaketa-linea ofizialaren planoa (berdez DPMT linea eta magentan itsasertza babesteko zortasun-lerroa).

Busturia, 2025eko abuztuaren 24a

Iragarri deustenez, Busturiako udal arkitekto faltsuak ezezko txostena egin dau eraikuntza enpresa batek eskatutako obra lizentziari buruz, 2023ko negura arte Abiñaburu Jatetxea zan solairuartean lau apartamentu egokitzeko. Nire gurasoek, Rogelio eta Karmenek, 1970eko bagilean sortu eben jatetxe hori. Txostena baliagarria izan da, Alkatetzaren 2025eko uztailaren 16ko 70/25 Dekretuaren bidez, pertsona bakarreko organo honek “EZESTEA EREIN S.L.ri obra-lizentzia, Axpe auzoko 41. eta 42. etxabean lau etxebizitza bihurtzeko”.

Jakinarazten deustenez (lonjaren jaube diran nire bi anai-arrebak eta kontratista), interesdunen eta Busturiako Alkatetzaren eta kanpoko bi aholkulariren (arkitektoa eta lege-aholkularia) artean egindako bileretan nitaz eta nire personak egindako salaketen kopuruaz berba egiten da, baita salaketa horien zerrenda erakutsiz be, hilebete barru izapidetu beharko zan obra-lizentzia baten izapidetzearen eta ebazpenaren atzerapena justifiketako.

Horrek behartu egiten nau Busturiako bizilagun gisa dodan jarrera azaltzera.

Lehenengoa.- Erroxeli Ojinagak, persona fisikoa dan aldetik, ez dau salaketarik aurkeztu, ez Busturiako Udalean, ez beste administrazino-organo batean. Izan be, bi zaldun horreek ZAIN DEZAGUN URDAIBAI ELKARTEAk persona juridiko gisa aurkezten deustezan salaketak dira, eta, nolanahi be, nire sinadura bertako zuzendaritzako kide gisa agirtzen da dokumentu horietan, alkarte horretako bazkideen aginduz.

Jasota itxi behar da herritarrek salaketa aurkeztea edo egitateak jakinaraztea moraltasun publikoko egintzatzat hartzen dala; horregaitik, legean bereizi egiten dira betebeharra dabenak eta ezinbestean salatu behar dabenak. Salaketa jartzeko betebeharra dabe, eta, egiten ez badira, zehapena ezarri ahal izango jake:

1. Delitu publikoa edo arau-hauste administratiboa ikusten dauen oro.

2. Beren karguagaitik (hautetsia edo funtzinonarioa) delitu publiko edo arau-hauste administratibo baten barri daben guztiak.

3. Polizia judizialeko kideak.

Salaketa jartzeko betebeharra dabe, aurrekoen artean ez egon arren, edozein bide erabilita delitu edo arau-hauste administratibo baten barri daben pertsonek. Barri izatea nahikoa da, eta ez dago salatutako egitateak probatzera behartuta.

Komenidu da nabarmentzea urriaren 1eko 39/2015 Legeak, Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearenak (APEL), administrazino-prozedura guztiei oinarrizko izaeragaz apliketakoak, ezartzen dauela arau-hauste izan daitezkeen gertaeren jakinarazpen oro salaketatzat hartu behar dala (APELen 62.1ARTIKULUA).

Laburbilduz, herritarren komunikazinoak persona bakotxari dagozkion betebeharren parte dira, hainbat legetan ezarritakoaren arabera, 44.1 artikuluan, adibidez. (2/2016 Legea, jorrailaren 7koa, ETEL), c) atalean ezartzen dauenez, herritarrek «tokiko araudia bete eta apliketan lagundu behar dabe, edozein arau-hausteren barri emonez tokiko agintariei». Era berean, Lurzoruari eta Hiri Birgaitzeari buruzko urriaren 30eko 7/2015 Legegintzako Errege Dekretuaren 62.1 artikuluaren arabera, edozein herritarrek askatasunez baliau daike ekintza publikoa, izan be, “Publikoa izango da administrazino-organoen eta administrazinoarekiko auzien auzitegien aurrean legedia eta lurralde- eta urigintza-antolamenduko gainerako tresnak betetea eskatzeko ekintza”.

Bigarrena.-  Nolanahi be, hirugarrenei jakinaraztea eta kasura ez etozan gertaeren salaketa bat niri egoztea, edozein herritarren datu personalak babesteko betebeharra eta salatzaileak babesteko betebeharra urratzea da. Gainera, astungarria da, badakielako horreek ez dauzala nik neuk egin. Eta bilatzen daben mobikorra ZAIN DEZAGUN URDAIBAIk ingurumenaren alde egiten dauen ekintza boluntarioaren mendekua hartzea da, bere zuzendariak kriminalizatuz, eta bere izate hutsagaitik zigortzen dabezan senide eta lagunekin aurrez aurre jarriz.

Baina pertsona horreek, funtzinonarioentzat gordetako funtzino publikoak usurpatzen dituen kanpoko kontratau “autonomo” hutsak dira, funtzinonarioak izan barik, EPOEren 9.2 artikuluan eta TAOLen 92.3 artikuluan debekautako moduan (ez dabe oposizino-lehiaketa derrigorrezkoa gainditu, TAOLen 99. artikulua), langile publiko gisa betebehar guztietatik kanpo egon behar dabe, izan be, erabagiak hartzeko txostenak egiten, ikuskapenak egiten eta lokal publikoak okupetan dihardute, eta udal baliabideak erabilten ditue, legez debekauta daukien informazinoa eskuratuz.

Badirudi bi persona horreek toki-erakundeetako gainerako kideentzat eta enpleadu publikoentzat indarrean dagozan arauen gainetik dagozala, besteak beste, bateratuezintasunei eta kargu publikodunen interes-gatazkei buruzko legerian ezarritako jarduera-printzipioen gainetik. Zelan errespetau betebeharra, “Inpartzialtasun, ekidade eta objektibotasun printzipioen arabera jardutea, interes partikular orotatik kanpoko irizpide beregaina manten dezaten”. “Objektibotasunari eragin diezaiokeen kausaren bat dagoen gaietan parte ez hartzeko betebeharra”, hala nola “euren eskumenak gauzatzean edo erabiltzean ezagutzen dituzten egitate edo informazinoei dagokienez behar den diskrezinoa gordetzeko betebeharra, eta ezin izango dute, ez euren agintaldian ez kargugabetu ondoren, euren eginkizunetan edo hirugarren batenean lortutako informazinoa erabili edo transmitidu.”

Jardun anomalo hori Busturiako Alkatetzak eta Udal Udalak onartzen dabe, ezagutza osoz. Izan be, kanpoko bi autonomo poztu edo babesten dauz, eta, ondoren, Zain Dezagun Urdaibaik eta beste batzuek salatutako urigintza-ustelkerien zati handi bati bide emoten deutsie. Ondoren, horregaz autojustifiketako, “Arkitektoaren txosten teknikoan babesten nau”, behar bezala informetako betebeharra dutela ahaztuta, izan ere, erantzukizun penala eta administratiboa zinegotzi bakotxarena da, legez kanpoko akordio baten alde bozkatzen duenean.

Babes-zortasuneko lerroa plano topografikoaren gainean

Hirugarrena .- Busturiako Udaleko “Arkitekto Aholkularia” izenekoak “nahieran” txostena egiten duela, aurrez zehaztutako ondorio batera iristeko, garaitu beharreko etsaitzat hartzen den nonori min egiteko.

Aberrazino eta podere-abusu horri guztiari buruzko zehaztapen batzuk:

• 1. Abiñaburu auzoa 1969 eta 1976 artean eraiki zala, orduan “C motako herrixka berriak” ziren lurren gainean, eta hiru blokeetako bakoitzak lau solairu ebazala (solairuartea eta hiru altuera), 8 etxebizitzako bi eskailera, eta guztira 48 etxebizitza 5.000 m2-ko partzela baten gainean. Obra barriaren deklarazinoan eta 41-42 blokeko lehen okupazinoko lizentzian, solairuarteko 4 etxebizitzak alkartu egiten dira solairu horretan taberna-jatetxe bat edegiteko. Obra horreek guztiak Gernika-Bermeo eskualdeko 1968ko Hiri Antolamenduko Plan Orokorra zan garai hatan indarrean egoan Araudia betez egin ziran, eta dagozkien urigintza-lizentziak dabez, eta horien agiriak udal-artxiboan dagoz.

• 2. Taberna-jatetxeari "beheko solairuko lonja" izena jartzearena Alkatetzako Arkitektoak asmau dau, urigintzari dagokionez solairuartekoa danean, izan be, ekialdeko aldea, azpeloien lerroaren aurrean dagoena, 1,60 metrora dago eraikinaren erdikaldean, kaletik tabernara sartzeko zortzi eskilara igon behar baitira. 2018an negozioaren titulartasuna aldatu zanean, udal-arkitekto eurak eskatu eban minusbaliatuen araudira egokitutako sarbide bat egitea, eta, beraz, errealidade hori ezagutzen dauela pentsau behar da.

• 3. 1991n Busturiako Arau Subsidiarioak egin ziranean, Bizkaiko Foru Aldundiak ingurumen- eta paisaia-babesa ezarri eutsen Ibarretako lursail guztiei, nahi-ta Urdaibaiko Legea ez aplikau, lege horrek lurzoru urbanizaezinak baino ez baititu arautzen 1989ko garagarrilaren 30ean indarrean jarri zanean. Ordutik, Abiñaburuko etxebizitzak III. motako antolamendu onartutik kanpo dagoz, eta mantenidute-lan mota guztiak baimendu dira, aldaketa txikerrak eta erabilera bateragarriak. Sukarrietako planeamendu barria egin zanean, 1993an, Urkizuriko blokeko lau etxebizitza uri-lurzoru finkatutzat jo ziran, laurak aurreko urigintza-legeriagaz bat etozala aintzat hartuta. Hori dala-eta, Busturiako urigintza-arauak egokitu beharko ziran, aldaketa puntualen bidez. Aldaketa hori hasi zan, baina ez zan amaitu.

• 4. Nolanahi be, Ura Agentziari itsasertzaren arloan eta Urdaibaiko Patronatuari ingurumenaren arloan nahitaezko txosten loteslea eskatu behar jakon. Kasu honetan, izapide hori ez da eskatzen, jakinaren gainean, eta horrek agirian uzten dau fede oneko hirugarrenei zigorra ezartzeko asmoa.

•  5. Baina larriena da 2008tik aholkularitza-kontratuak irregularki kateatzen dituan arkitekto honek orain jakinarazo deuskula Abiñaburuko 41-42 blokea itsasertza babesteko 100 metroko zortasun-lerroaren barruan dagoala, bloke hori “ordenazinotik kanpoko II” urigintza-egoeran jartzeko, eraikin horretan inolako obrarik edo erabilera-aldaketarik ez egiteko nahia inposatzea lortzeko. Halan be, errealidadea bestelakoa da: mugaketa- eta babes-lerroa 2004tik onartuta dago, eta 41-42 eraikina eta auzoko gainerakoak mugaketa horretatik kanpo dagoz (ikus erantsitako planoak). Faltsotasun hori sinatu dau Busturiako HAPOko zuzendari izan dan teknikari batek, auzunearen uri-erregulazinoa jasotzen baitzuen, eta txosten bat emon deutso lizentzia bati Ordargain ondoko zalditegi bateko eraikin bati, Urkitzadorre etxea (zortasun-lerroaren barruan dagoena) erastea eta berreregitea ahalbidetu dauen txosten baten egile gisa. Beraz, argi dago badakiela Ibarreta inguruan kostaldeen zortasun-lerro horreek benetan non dagozan.

Amaitzeko, Kargu politikoari zera eskatzen deutsuet legedi horren arabera jokatzeko eta, gitxienez, akordioa baliobakotzeko, eta guzurra esateko eta Busturiako herritarren eskubideak urratzeko gai diran persona horiekin edozein kontratu-harreman deuseztatzeko.

Erroxeli Ojinaga Filibi,

Militante ekologista eta ustelkeriaren aurkakoa