«Norbaitek gai hau bideratu badezake, Estrasburgo da hori»

Otegiren inhabilitazioa. Iñaki Agirreazkuenaga. Hauteskunde batzordeko partaidea

«Norbaitek gai hau bideratu badezake, Estrasburgo da hori»

EHUko zuzenbide katedraduna da Agirreazkuenaga, eta Gipuzkoako Hauteskunde Batzordeko kidea. Otegiren egoerari buruzko bozketan parte hartu zuen. Haren arabera, oraindik badauka aukera bat Otegik.

Argazkia: BERRIA

2016-08-25 / Garikoitz Goikoetxea

 

Administrazio zuzenbidean katedraduna da EHU Euskal Herriko Unibertsitatean, eta Gipuzkoako Hauteskunde Batzordeko partaidea. Arnaldo Otegiren lege egoera aztertu duten juristetako bat da Iñaki Agirreazkuenaga (Bilbo, 1957). BERRIArekin egindako elkarrizketan, argi utzi du bere ikuspegia dela hemen azaldutakoa, ez batzordearena. Bat egin du gaur-gaurkoz Otegik ezin duela bozetara aurkeztu, epai irmo batek inhabilitatua dagoela eta. Egoera hori alda daitekeela uste du, baina. Giza Eskubideen Europako Auzitegian auzi eske bat egina du Otegik, Espainian jasotako sententziaren aurka. Hortik etor daiteke modua, legelariaren arabera.

Hauteskundeetara aurkezteko modurik ez du Otegik, batzordean ebatzi duzuenez. Baina badago egoera aldatzeko modurik?

Egon litezke. Gaur-gaurkoz, Otegi inhabilitaturik dago aukeratua izateko. Inhabilitazio hori espezifikoa da, epai irmo batek ezartzen du, eta Auzitegi Nazionalaren auto batek esaten du inhabilitazioa noiztik nora doan. Inhabilitatua dago epai irmo bat duelako, ez hauteskunde batzordeak esan duelako. Batzordeak esan du epai irmo bat dagoela. Hori ezin du aldatu: organo administratiboa da.

Iker Casanovaren kasuarekin alderatu da Otegirena, aurkezteko aukera baduela argudiatzeko. Egoera berean daude biak?

Ez. Casanovaren egoera berean Elena Beloki dago. Biek dute epai bat esaten duena kargu publikoetarako daudela inhabilitatuta. Otegik sufragio pasiborako inhabilitazioa dauka: ezin da aukeratua izan. Gakoa da noiztik hasten den kontatzen. Aurretik beste inhabilitazio batzuk zituen. Auzitegi Nazionalak auto bat eman zuen, Otegiren abokatuek ez zioten helegiterik jarri, eta indarrean dago. Hor esaten da noiztik nora doan inhabilitazioa. Casanovak zeukan zigor erantsiaz gain [kargu publikorako inhabilitazioa], Otegik badu beste bat ere: sufragio pasiborako inhabilitazioa. Sei urte eta sei hilabete. Gauza da noiztik zenbatzen den lehen eguna. Auzitegi Nazionalak ezarri zuen hori, eta abokatuek ez zuten helegitea jarri. 2021 arte dago inhabilitatua.

Horiek hala, esan daiteke Espainiako auzibidea agortu zaiola?

Formalki, hainbat helegite dauzka. Bizirik dagoen neurrian, gaia irekita dago. Irailaren 8a baino lehen hartu behar da erabakia. Baina batzordeak eta auzitegiek zer erabakitzen dute? Arazo formal bat bakarrik: inhabilitazioa dagoen edo ez. Ezin dira oinarrian sartu. Ezin dute aztertu inhabilitazio hori egoki onartu zen edo ez. Gure joko muga formala da: auzitegiek inhabilitatua badago, ez dago askatasunik baiezkoa erabakitzeko. Administrazio auzitegiak muga berak ditu, eta Konstituzionalak ere bai. Epaiak ezin dira mugitu.

Epai horiek oso bereziak dira. Auzitegi Gorenak jaitsi egin zion zigorra, baina magistratu batek uste zuen ez zegoela frogarik zigorra jartzeko; beste batek uste zuen Gorenean epaitu zuen auzitegia ez zela inpartziala. Konstituzionalean, berdin: bost magistratuk esan zuten Auzitegi Nazionaleko sala ez zela inpartziala, eta babesa eman behar zitzaiola Otegiri.

Europan ikusten duzu aukera Otegi aurkeztu ahal izan dadin. Helegite bat jarria baitauka han.

Juridikoki, mamia Estrasburgon dago. Beraz, aukera du kautelazko neurriak hartzeko. Azaroan ez zituen onartu Otegik gai batzuei buruz jarritako helegiteak, baina bat onartu zuen inplizituki: epaitegiak inpartzialtasuna zeukan edo ez. Epaia emango du. Horrek baldintzatzen du edukia. Norbaitek gai hau bideratu badezake, oinarriari dagokionez, Estrasburgo da hori. Batetik, epaia ematen badu eta Otegiren aldekoa bada; horrek esan nahiko luke haren eskubideak urratu direla, eta, beraz, ondorio kaltegarriak ezabatu egin behar direla. Horietako bat da inhabilitazioa. Eskubidea urratuko litzaioke aukeratua izan nahi eta aukerarik izango ez balu. Inhabilitazio hori kautelaz Europako auzitegiak bakarrik eten dezake.

Auzitegiari kautelazko neurria eskatuz gero, behartua legoke irailaren 8a aurretik erantzutera?

Kautelazko neurriak urgentziaz hartzen dira. Noiz hartzen ditu Estrasburgok? Adibidez, norbait estatu batetik egotzi behar badute. Neurriak bat-batean hartu ezean eskubideak urratzen direnean. Nire ikuspegitik, lehenbailehen planteatu behar da gaia: urgentzia eta urraketa adierazi. Auzitegiak gaia aztertu zuen azaroan. Uste badu irizpena eskatu behar zaiola gobernuari, esan nahi du onartzen duela urraketa egon litekeela. Epaia eman behar du. Noiz hartzen dira kautelazkoak? Uste denean urraketa sor litekeela eta arrazoiak daudela neurriak hartzeko. Kautelazkoa ematen badiote, seinale da aldeko epaia izan litekeela. Horregatik hartzen da neurria, eskubidea ez urratzeko. Baina eskatu egin behar da. Bestela, nahiz eta gero arrazoia eman, ez du konponbiderik. Eskatzen bada, urgentzia ongi adieraziz eta urraketa noiztik aurrera den nahitaezkoa, auzitegiak erabakiko du bere ikuspegiaren arabera eta oinarria kontuan hartuz.

Argudioak ikusten dituzu.

Goreneko bi magistratuk ikusi dituzte, eta Konstituzionaleko bostek. Ez dira auzitegi guztien aurka ari. Antzeko beste kasu batean Gorenak arrazoi eman zion Otegiri, eta Auzitegi Nazionalaren epaia ezabatu zuen. Gaia ez da hutsean aztertzen. Bide egokia izan liteke. Batetik, bakarra da, eta bestetik, aurrekariak daude: hiru biren aurka Gorenean, eta zazpi bosten aurka Konstituzionalean. Horrelakoak ikustea oso zaila da.

Batetik, egia prozesala dago, eta bestetik, jendeak egia dela uste duena. Ez dakit zer froga egin diren, baina jende gehienak daki Otegi noiztik aritu den bideak bilatzen, Jesus Egigurenekin eta. Baina ez dakit auzitegietan froga horiek aurkeztu diren, eta Europako auzitegira heldu diren. Otegi etakidea zela dio epaiak, ETAren aginduz sortu zuela alderdi bat, ETAko buruzagia zela. Hori da oinarria. Hori inork ezin du mugitu: Europako auzitegiak bakarrik.

Europako bideaz gaindi, zein dira hurrengo pausoak hemen?

Europan erabaki bat egongo balitz edo kautelazko neurriak hartuko balira, zuzeneko eragina edukiko lukete. Orain hautatua izateko duen ezintasun hori hautatua izateko gaitasun bihurtuko litzateke. Bidea ez da bukatuko irailaren 8ra arte. Ordura arte ez da jakingo aurkezteko aukera daukan hala ez. Gaur, ez dauka. Epai bat dago hori galarazten duena. Hori ez dago mugitzerik.