"Guk ez dugu ikusten garai berri batean gaudenik"

(Dani Blanco)

PDF BERTSIOA

 

 Termometroa 

Arritxu Santamaria / Nekane Garmendia

"Guk ez dugu ikusten garai berri batean gaudenik"

Eusko Ekintza alderdi berriko kideak dira Arritxu Santamaria (Zumaia, 1956) eta Nekane Garmendia (Ordizia, 1953). Lehena, 2003-2006ko bake prozesuko Konponbiderako Mahaiaren koordinatzailea izan zen. Bigarrena EH Bilduko zinegotzia da Ultzaman. Ezker abertzalearen herri mugimenduarekin identifikatzen dira biak ala biak.

Mikel Asurmendi

 

 

 

ARGIA

2357. alea
2013-02-17

Eusko Ekintzako Arritxu Santamaria eta Nekane Garmendiaren iritziz, politika ekonomialarien esku dago, ez pentsalarien eta ekintzaileen esku. Espainiako Estatuko krisi politiko-ekonomikoa erabatekoa da, eta gainera, bipartidismoa lur jota dago. 1977ko trantsizioa egia, justizia eta erreparazioan oinarrituta egin izan balitz, Espainiako Estatuaren demokrazia sistema ez legoke frankismoaren baloreetan errotuta egongo gaur egun, beren aburuz.

Trantsizio politikoa gauzatu beharra aldarrikatzen dute, eta horretarako baldintza subjektiboak sortu eta politika ekintza sozial gisara garatu beharra azpimarratu dute.

Ezker abertzaleko sentsibilitate ezberdinetako bilgune gisa aurkeztu dute Eusko Ekintza. EAE-ANVrekiko kidetasunaz galdeturik, hona erantzuna: “ANV legez kanpo dago. Eusko Ekintzan ANVko eta EAko jendea dago, baita libertarioak, komunistak eta Ezker Soberanistakoak ere”.

Nondik nora alderdi berri hau? Zergatik sortu duzue Eusko Ekintza?

Nekane Garmendia: Ezker abertzalea krisian murgilduta zegoela hasi ginen biltzen, duela bizpahiru urte. Planteamendu berriak formulatu genituen etorkizunari begira. Hainbat ildoko eta ideologiako jendea gara, iraganean lan militantea egindakoa, denok ezagutzen dugu elkar. Horiek horrela, gaurko egoera politikoaren diagnostikoa egin genuen.
Arritxu Santamaria: Diagnostiko horren arabera, bai sozialdemokraziak bai liberalismoak ez dute inongo ekarpenik egiten guk nahi dugun gizarte berria sustatzeko. Sozialdemokrazia ustelkeriak itota dago, baita neoliberalismoa ere. Egungo egoera politikoa, ekonomikoa eta soziala, gaindituko duen sistema eraiki behar dugu, eta horretarako ez dute balio aipatutako eredu sozialek. Une berean, Euskal Herria presio izugarripean dago. Ilegalizazioek ezker abertzale osoa hankaz gora utzi dute. Beraz, ezkerreko sektore anitzen artean bestelako indar korrelazioa proposatzen dugu egoera beltza hau gainditzeko.
Garmendia: Eusko Ekintzaren abiapuntuan elkartu nahia dago, baina hasi besterik ez gara egin. Ezkerreko herritarren batasuna da gure lehen jomuga.

Funtsean alderdi politikoa zarete. Nolako egitura izango du Eusko Ekintzak?

Santamaria: Alderdi bat sortu dugu, baina bokazio batekin: herritarrak behetik gora antolatzeko planteamenduarekin, demokrazia errealean edo erradikalean oinarritua, hitz batean: parte-hartzailea. Demokrazia ahul ikusten dugu, beraz, alderdia eratzeko modua ere aldatu nahi dugu. Ez dugu pertsonaia eledun dirdiratsuaren figura nahi, horregatik gaude bi kide hemen. Gure asmoa lan kolektiboa gauzatzea da herri ekimenak sustatuz.

Nola, baina?

Garmendia: Hasteko, gure antolaketan eskualdeak eredu nagusi gisa hartzea da funtsezkoa. Horrela hasi dugu egituraketa, eskualde naturaletatik. Gipuzkoako Goierri edo Urolan aurreratuta gaude. Alderdian hiru figura daude: ekintzaileak, kideak eta zaleak. Gero bakoitzak ikusiko du bere burua nola konprometitzen duen. Diasporan proiektuarekin jendea interesatua egon daitekeela ikusi dugu. Bi hilabetetan, eskualdeko biltzarren bidez, nazio mailako talde koordinatzailea eratu dugu. Araba eta Bizkaian ere  ari gara jada. Iparraldean, oraingoz Lapurdin abiatu dugu jarduna.

Arestian krisia aipatu duzue. Horien artean ezker abertzalaren krisia. 

Santamaria: Sistema politikoa krisian dago eta abertzaletasuna ere bai. Errepresioak eragin handia izan du ezker abertzalean, eztabaida politikoa nahiko alboratua geratu da, nora eza izugarria ekarri du, antolatzeko modurik gabe utzi gaitu une batez. Hutsune handia da eta betebeharra dago. Utopia politikoak berrezarri behar dira, ezkerrak norabide berriak markatuko baditu.

Zergatik ez zaudete Sortu alderdian?

Santamaria: Lehenik eta behin, gure eskubidea delako alderdi politiko bat sortzea.
Garmendia: Bestetik, ezker abertzalea herritar batasunean  antolatua egon delako historikoki, ez alderdi bakarrean. Ezker abertzalean denok ez gara eremu berean ari, batez ere antolatzeko moduan ezberdintasunak ditugu. Ezker abertzalea ezin da egituratu alderdi bakarrean. HB edo EH izan ziren, beti egon dira alderdiak eta herri mugimendua horiekin batera. Sortu ez da herritar batasuna, alderdia da.

Eta Eusko Ekintza ere bai.  

Garmendia: Gure alderdia, uzten bagaituzte alderdi bezala funtzionatzen, ez da hegemonikoa izango. Independenteak eta joera guztietakoak gaude. Desberdinak gara Sorturekiko.
Santamaria: Dena den, ezker abertzalea gure esparru naturala da,  bertan hainbat proiektu izaki. Gu beste proiektuen osagarri izateko bokazioarekin jaio gara, baina hegemonismotik kanpo. Ez dugu ikusten ezker abertzalea alderdi bakarrean eratua. Egoeraren diagnostikoan diferentziak ditugu, guk ez dugu ikusten garai berri batean gaudenik. ETAren geldialdiak egoera berria ekarri du ezker abertzalean, baita sortuko diren ildo politikoen etorkizunean. Esparrua sustatu behar da indar metaketaren eta ezkerreko politika antikapitalistaren bidez.

Ezker abertzaleko beste ildoak ez al dira xede horretan ari?

Santamaria: Nik irakurri ditudan ponentzietan, antikapitalismoa aipatzen bada ere, modu erdi literarioan geratzen da. Antikapitalismoak ildo politiko osoa garatzea eskatzen du, eta hori ez dugu argi ikusten. Joera antikapitalista sustatu behar da, eta hori lortzeko desobedientzia zibila planteatzen dugu, adibidez.

Arnaldo Otegik, “desobedientzia zibila gehitu behar diegu gure egungo borrokei” esan zigun Argian, Logroñoko espetxetik.

Santamaria: Sortuko ponentzietan hautu hori dago, baina zehazpen gehiago behar du. Hainbat gauzatan bat egiten dugu noski, baina guretzat desobedientzia zibilak ez du jarrera estetikoa izan behar. Haientzat ere ez ziur aski, baina hori argi eta garbi adierazi beharra dago. Aldebakartasunak, adibidez, definituagoa izan behar du, indar harremanak finkatzeko balio behar du, eta enfrentamendurako prest egoteko. Espainiako Estatuko erregimen aldaketa ez da berez etorriko, gogor borrokatuz baizik.

Non dago borrokaren klabea?

Santamaria: Klabea herritar mugimenduaren antolaketan dago eta horretarako ezkerreko indarren harreman politikoa landu behar da. Ezker abertzalearen helburuak lortzeko egungo indar harremana irauli behar da, herri mugimenduan oinarrituta. Orain arte Bildu, Amaiur eta EH Bildu koalizio elektoralak baino ez dira izan. Beraz, herri mugimenduak politika instituzionalean ordezkatuta izan behar du.

Eusko Ekintza ez duzue EH Bildun ordezkatua ikusten?

Garmendia: Eusko Ekintzan gauden batzuek EH Bilduren eraketan parte hartu genuen. Ibilbide horretan gorabehera handiak izan ziren, une gogorrak. Jende independentea EH Bildun nekez aritu ginen, hala ere, guk jarraitu genuen proiektuan, eta hauteskundeetara ere aurkeztu ginen. EH Bildun dauden batzuek ez zuten ere sorrera arte gauza handirik egin. EH Bildun ari garen partaide batzuk ez gara erosoegi ari. EH Bildu ez da guk espero genuena. Gure esperientziaren arabera hainbat korronte ez dira erraz onartzen. EH Bildu hauteskundeetarako ekimena da batez ere, ez daukate harantzago joateko asmorik, ez dago militantziarik, berau osatzen duten alderdien kideak dira. Ez dugu uste EH Bildu bozkatu duen jende gehienak koalizio soila nahi duenik. Hala ere, gu EH Bildun kokatzen gara, hori da gure esparru politiko naturala.

Zein unean dago herritar mugimendua? Nola sustatu behar da berau?

Santamaria: Lehenbizi, hustuta dagoen herritar mugimendua bete behar da. Gure helburuetan ez dago instituzioetako tarta zatia geureganatzea. Zertarako tarta zatia, gero bihotzerrea emango badigu. Guk  politika instituzionalaren kontrolatzailea izango den mugimendua sustatu nahi dugu, jarduera instituzionala bermatuko duena, instituzioetan egingo den politikari indarra emango diona. Bestela krisian segituko dugu: oraingo erregimenaren krisia, ustelkeriak itota, besteak beste, kontrola falta delako sortu da. Ongizatearen gizartea bermatuko duen sozialismoa planteatzen dugu, esparru publikoan, kooperatibismoan  eta komunitarismoan oinarritua. Euskal Herrian esperientzia positiboak daude norabide horretan: banku etikoak, lur publikoak eratzeko ekimenak. Euskoa moneta sortu da Iparraldean. Diruari beste zentzu bat ematen diona, kapitalismotik at.

Aieteko adierazpenak urte luze bete du. Zer balorazioa egiten duzue normalizazio prozesu politikoaz?

Santamaria: ETAren ondorena  kudeatzeko garaia da. Historia berrian hiru trantsizio bizi izan ditugu, eta orain ere halaxe gaude. Espainiako trantsizio nagusiaz ari naiz, sistema politiko zeharo usteldu batez. Demokrazia erreala izateko benetako trantsizioa gauzatu behar dugu. Euskal Herriko erregimen demokratikoa gauzatzeko arkitektura legal eta juridiko-politikoa behar da Espainian.

Nola lortu hori baina?

Santamaria: Trantsizio politikoa bultzatuko duen konfrontazioa bideratuz. Gure planteamendua da, bultza hemendik eta bultza handik eta sistema etorriko da behera, krisiaren bukaeran sistema demokratikoagoa izateko. Hori gertatzen denean emango da justizia trantsizionalaren aplikapena.

Justizia trantsizionala aplikatuko da, amnistia eman gabe?

Santamaria: Ez. Ez da aplikatuko erregimen aldaketa izan gabe. Aurreko sistemak ekarri dituen gehiegikeria guztiak berriz gerta ez daitezen, presoekiko eta biktimekiko, egia, justizia eta erreparazioa eman behar da. Eta gainera, berriz gertatuko ez denaren bermea izan behar dugu. Gutxik aipatzen dute hori, baina hori da egoera politikoaren aldaketa bermatuko duena. Oinarrizko arazo politikoei heltzen zaienean, errekonozitzen da borroka politiko eraman dutenek amnistia behar dutela; delituak politikoak baitira, jarduera politikoak sortu dituen delitu horiek, lege horiek, konstrukzio horiek, bertan behera geratu behar dira.
(...)
Amnistiak gure presoek eta borrokalariek planteamendu politiko zuzen baten alde borroka egin dutela adierazten du. Espainiako Estatuko Justizia trantsizionala zalantzan jarri behar da, zalantzan jarri ere ustelkeriak, erailketak, torturak eta lege errepresiboak bermatu dituelako.

Jaurlaritzako Bake eta Elkarbizitza Sailaren zuzendari Jonan Fernandezek, egia, justizia eta erreparazioa aplikatu behar direla dio, baina, amnistia moduko planteamenduek  konponbidea lortzea zailtzen dutela.  

Santamaria: Baina hala eginez gero, sistemak bere horretan segituko du. Edo orain arteko arkitektura politikoa bermatzen da edo berau botatzen ahalegintzen gara. XX. mendean hiru amnistia aplikatu dira Espainian. 1977ko trantsizioa lardaskeria handia izan zen. Amnistia legea aplikatu denean erregimen aldaketa izan da. Egia, justizia eta erreparazioa gauzatzea da gakoa. Baina hori eman dadin jarrera tinkoak hartu behar dira ezkerretik. Amnistiak zentzua dauka, guk ez dugulako nahi lehengo erregimenak kudeatu duen politikak segitzea. Amnistia ez dela komenigarria, zeinentzat? Ezkerrekoentzat bai.